‘Ik gaf mijn dienstwapen aan een collega. Uit voorzorg’. Het citaat komt van Steven De Smet, enfant terrible en hoofdcommissaris bij de Gentse politie. In De Morgen van 21/1/2017 staat een kwetsbaar interview over zijn werk bij de flikken en interne intriges bij het Gentse korps. Hoge bomen vangen veel wind. Bomen in een storm gaan wel eens tegen de grond. Je voelt in het interview het kruisverhoor van de journalist. Hij weet dat er meer is, maar Steven blijft sereen, defensief ook. Het is niet makkelijk om over het delicate verleden te praten. Toch is het evenmin een optie om als een geslagen hond in een kooi te blijven zitten. Het verhaal raakt ons. We zien en voelen gelijkenissen – maar zwijgen. Een verhaal dat nu, twee weken later, alsnog aangevuld wordt.
De klokkenluiders
Het weekblad Humo zet deze week immers zijn tanden in een aantal trieste cases van klokkenluiders in een overheidscontext. We lezen de verhalen van Vera Vrancken en Yves Defoort. In het artikel wordt ook melding gemaakt van… de Dinobusters. Er wordt verwezen naar het opiniestuk in De Tijd, april 2016 over de relativiteit van het spreekrecht.
De rode draad in de verhalen is… mensen die dromen over rechtvaardigheid en beter bestuur.
Met deze blog willen we met de borst vooruit een nieuw begin maken. We geven bovendien een eerbetoon aan al die moedige mensen die toch blijven gaan binnen die overheid en openlijk nog durven timmeren aan een visie die we te lang hebben moeten missen. Jullie zijn de echte helden.
De rups in de konijnenpijp
Een duel aangaan met een overheid lijkt een beetje op het sprookje van “De Verschrikkelijke Krijgsman”. Kennen jullie dat sprookje? Het gaat als volgt…
Een rups is op doortocht en merkt dat het huis van mijnheer konijn leeg is. De rups gaat binnen en wacht tot het konijn terug thuis komt. Vooraleer het konijn de kans ziet om in zijn konijnenpijp te springen, roept de rups met zware en dreigende stem: ‘Ik ben de verschrikkelijke krijgsman! Het opperhoofd van niemandsland!’. Het konijn is zodanig bang geworden om terug zijn huisje binnen te gaan, dat hij alle dieren om hulp vraagt. Tevergeefs…Ook zij doen in hun broek van de indrukwekkende woorden van de Krijgsman. Zelfs het luipaard en de neushoorn zijn bang. Het konijn geeft de moed op. Zal hij ooit nog in zijn eigen huis kunnen zitten? Een kikker komt voorbij en ziet het treurige konijn. ‘Wat is er aan de hand?’ vraagt hij vol medeleven.
De grap
Het konijn doet zijn verhaal en de kikker luistert. De kikker wil het erop wagen. Hij is enorm nieuwsgierig hoe die Verschrikkelijke Krijgsman eruit ziet en gaat in de konijnenpijp. Hij roept en krijgt meteen antwoord van de worm. Hij ziet de worm. De worm zwijgt. En dan… schieten ze beide in de lach. Ze gieren het uit. Het nieuws van de rups waar iedereen schrik voor had, doet snel de ronde. Alle dieren uit het bos verzamelen zich en samen lachen ze zich te pletter met de rups die deed alsof ze een Verschrikkelijke Krijgsman was.
Wachten op Godot
Het konijn is een burger die belastingen betaalt. Alle beesten in het bos zijn de gemeenschap. De rups doet zich voor als de overheid. De kikker is de dappere die durft kijken wat er aan de hand is. De kikker is de verkenner, de klokkenluider, nieuwsgierige durver, de held. In het sprookje maken de dieren op het einde van het verhaal plezier en leven nog lang en gelukkig. In de echte wereld wordt de kikker plat gemept en de rups gekroond tot echte Verschrikkelijke Krijgsman. En het konijn staat buiten en wacht vergeefs op Godot…
Verbinding
We willen dit sprookje goed doen eindigen. De rups, de overheid moet ontpoppen tot vlinder. De kikker krijgt een ereplaats aan het kampvuur om het straffe verhaal te vertellen. Het konijn bakt taartjes voor het beestenbos. En alle dieren, de hele gemeenschap, doen mee. Dit is een Afrikaans sprookje. Een sprookje waar er nog ruimte is voor plezier, inzicht en verbinding met elkaar. Ja, waar iedereen zich veilig voelt.
It takes a village to raise a child
We zitten in een beestenbos
Laten we ons België even voorstellen als het Afrikaanse beestenbos uit het sprookje. We willen graag dat alle dieren zich veilig voelen in het bos. Dat alle dieren in staat zijn om te benoemen wat goed en wat fout loopt. Alle dieren werken samen als er iets fout loopt, en ze vieren feest als het goed loopt. Elke dag leren ze bij.
Om dat te kunnen doen, moet het beestenbos afspreken wat ze belangrijk vindt. Waar ze samen energie in gaan stoppen. Een visie maken. Waarom worden wij elke dag terug wakker? Wat willen wij onze kinderen geven? Fundamentele vragen die al vele malen beantwoord zijn in het verleden. En toch zijn de antwoorden vaag. Versnipperd. We zien de koterij van de overheid met in elk kot een rups die aan het roepen is. En de burgers roepen terug: ‘Ik versta u niet!’
Identiteit
We weten dat onze wereld ingewikkeld is. We begrijpen niet alles wat er dagelijks op ons af komt. De burgers niet en de overheid niet. Gelukkig zijn we allemaal geboren met een grijze massa die enorm creatief en pienter uit de hoek kan komen. Onze hersenen vinden het fijn als ze binding voelen met een cultuur, een gemeenschap waar ze zich lekker voelt. Er komt dan een chemische stof vrij die een gevoel van hechting en geborgenheid geeft. We zijn groepsdieren waar verbinding en leren uit situaties cruciaal is om te overleven. Jawel, it takes a village to raise a child. En dat dorp heeft een identiteit door alle relaties die er bestaan tussen de inwoners. Identiteit is de onzichtbare chemie die tussen mensen leeft en zichtbaar wordt van zodra ze ergens komt waar het botst. We leven niet meer in klassen, maar in lagen van netwerken.
Een disruptieve beweging
Vlinder
De overheid hoeft geen verschrikkelijke krijgsman te zijn. Ze hoeft ook niet te stoppen met bestaan. Laat die rups vlinder worden. Een vlinder die rondfladdert en met haar kleuren hoop geeft. En hoop is niet een pot goud aan de andere kant van de regenboog. Hoop is het geloof dat een gemeenschap zélf haar toekomst kan maken, zonder blind te zijn voor invloeden van buitenaf. De vlinder coacht en daagt ons uit om bij te leren zodat we onze wereld kunnen vatten. We leven op de grote aardbol door snelle communicatie via internet en allerlei sociale media, en tegelijk zijn we hier samen rond de Belgische kerktoren. De vlinder is geen persoon of instituut, maar een visie. Een beeld waar we met al onze verlangens en dromen voor de volgende generatie voor willen werken.
De “glocal” filter op de wereld
Met het Disruptief Comité doen we alvast een stevige poging. Het is een Comité dat kijkt naar de wereld met een veiligheidsfilter. We denken na over hoe de wereld van overmorgen een veilige plek kan zijn. Door die filter zien we de wereld ‘glocal’. Niet zomaar globaal, maar globaal met respect voor lokale culturen en gewoontes. Respect tussen lokale culturen en gewoontes. Respect voor verschillende meningen en visies. Er is geen absolute waarheid of ‘objectiviteit’. Wel verschillende perspectieven die ons leren om er iets van te maken in dat beestenbos. En dan krijgen we een karakterkop om trots op te zijn.
Met de moed… van een kikker
Momenteel zien we dat de leercurve van overheden en de burger zeer laag én traag geworden is. De waan van de dag overheerst. We blijven ploeteren in onze hokjes en durven er amper buiten gaan. We hebben schrik om zaken in vraag te stellen, te evalueren en bij te sturen. Want daarvoor is moed nodig. Veel moed…
De moed van een kikker, meer bepaald.
Dat kan toch niet zo moeilijk zijn?
Dit is op Elke Wambacq herblogden reageerde:
Ik werd in Humo geïnterviewd over de klokkenluiders in de overheid. Tijd om een pagina om te draaien en naar de toekomst te kijken.
Dit is op Werken aan de organisatie van de toekomst doe je samen… herblogden reageerde:
Elke werd vorige week geïnterviewd door Humo – met link naar het opiniestuk in april 2016, over klokkenluiders. Vandaag publiceren we op Dinobusters-site deze blog – als eerbetoon aan al die klokkenluiders en dappere ambtenaren die blijven streven naar een betere, meer klantvriendelijke en performantere overheid. Jullie zijn de echte helden… Ons respect en onze steun heb je alvast…!