Dit artikel verscheen op 11/08/2020 in De Tijd
Sinds de coronacrisis zijn we als bevolking enorm uitgedaagd om regels te volgen die tegen onze natuur zijn. Handen veelvuldig wassen, geen knuffels meer geven, een mondmasker dragen, … Al deze veranderingen zorgen ervoor dat heel wat mensen moe geraken. De fun is eraf en het is ook moeilijk om stoom af te laten.
In de achtergrond van dit alles zien we ook grote bezorgdheden over onze economie. Sectoren zoals cultuur worden platgelegd. We modderen een beetje aan en niemand ziet een duidelijk perspectief voor de toekomst. Dat zorgt voor onrust en polarisering. We zoeken een schuldige, maar eigenlijk is die er niet.
Er is een uitweg. Maar dat vergt ongelooflijk veel visie, moed en daadkracht. Er is nood aan een perspectief dat terug goesting geeft om vooruit te gaan.
Waarom de cultuursector het onderspit moet delven
Momenteel is er op Facebook een campagne ‘Sound of Silence’. Het is een manier om medeleven te tonen aan de cultuursector die maar niet opgestart raakt. Waarom blijft cultuur achter? We kunnen dit gedeeltelijk criminologisch verklaren. In een doctoraatproefschrift van Evelien Van den Herrewegen (UGent) wordt o.a. uitgelegd dat er een verhoogd criminaliteitsbewustzijn ontstaat op het moment dat we het gevoel hebben geen controle meer te hebben op de risico’s in de samenleving, gecombineerd met een falende terugtrekkende overheid. De creatieve sector wordt sinds decennia gepercipieerd als ‘grillig’, ‘oncontroleerbaar’ en ‘risicovol’. De natuurlijke reflex is dan: vermijden en stopzetten. Ons primitief brein associeert cultuur met onveilig en zo ontwikkelen we ongewild een ‘criminalisering’ van alles wat daarmee te maken heeft. Ongewild, want uiteindelijk is het motief instaan voor een samenleving waarbij ‘het virus’ zo klein mogelijk blijft.
De paradox van dit alles is, dat de organisatoren van evenementen heel veel ervaring hebben met het beheersen van risico’s. Samen met politie en brandweer zijn in het verleden heel wat draaiboeken uitgewerkt om veel mensen veilig op één plek samen te brengen. Met corona is de context helemaal anders natuurlijk dan vroeger, dus het draaiboek zal aangepast moeten worden. Maar de ervaring en het inzicht is aanwezig.
België als één groot pretpark
Wat is er nodig om uit onze angstcultuur te geraken om ons leven verder te zetten? We moeten eigenlijk gans de boel herdenken. Walt Disney Studios heeft bijvoorbeeld destijds een managementorganisatie uit de grond gestampt om radicaal te innoveren bij bedrijven. Wat als iedereen zich zou organiseren als een pretpark? De beleving is top en tegelijk wordt de veiligheid gewaarborgd. Dit resulteerde in schitterende, out of the box, oplossingen. Een scanner om kanker op te sporen bij kinderen die eruitziet als een piratenschip. Dokters zijn verkleed als piraat en de kinderen hebben plezier om een heel lastige test te ondergaan. De positieve ervaring staat centraal en toch zitten we in een steriele, medische context.
Wat als België een pretpark was. Dan heb je verschillende teams nodig die samenwerken. Een creatief team om de attracties zo leuk mogelijk te maken. Een team dat instaat voor vlotte logistiek. Een team voor de veiligheid. Studio 100 is daar een prachtig voorbeeld van. In een verfrissende podcast van Alex Agnew met Hans Bourlon werd uitgelegd hoe pretparken erg veilig moeten zijn en daardoor de creativiteit in de kiem smoort met alle regeltjes. Daarom zijn er twee firma’s die elk hun focus hebben, maar met een optimale kruisbestuiving. Beheersing hoeft niet te conflicteren met plezier beleven. Er zit ook een strak businessmodel achter, want zonder geld zijn er geen goede doelen te sponsoren. Er moet een duidelijke visie zijn, betrokkenheid van iedereen en vooral een helder oog voor het groter geheel.
Welkom in de toekomst
Hoe ontwikkelen we een sociaal weefsel dat instaat voor het groter geheel en dat aangestuurd wordt in een cultuur van vertrouwen? Dat doe je in elk geval met een bruisende bende en niet op een stoffig kabinet in een neoklassiek gebouw. Nu is er de crisis waarbij we erg bezig zijn met het brandjes blussen. Oei! De cijfers van de besmettingen stijgen! Oei! Er zijn rellen aan de kust. Brandjes blussen vergt tonnen energie. De ordediensten raken uitgeput. Politiek leiderschap komt op het tandvlees. Tijd voor een innovatieve bende die durft denken op lange termijn en kan schakelen op korte termijn. Wie durft de aanzet geven?
